Boerhave Medisch Centrum
Meer dan honderd jaar was de naar Hermanus Boerhaave vernoemde kliniek gevestigd in de Johannes Vermeerstraat aan het Museumplein. De kliniek staat bekend om haar hoge kwaliteit van zorg. Om deze kwaliteit te waarborgen is het noodzakelijk om te moderniseren en uit te breiden. In het bestaande monumentale pand ontbrak het echter aan de mogelijkheden daarvoor, dus zocht de kliniek een nieuw onderkomen.
De keuze viel op een leegstaand schoolgebouw in de Rivierenbuurt van Amsterdam Zuid. Een eveneens monumentaal pand op een goed bereikbare locatie naast het congrescentrum RAI en binnenkort met een Noord/Zuidlijnhalte op loopafstand.
Amsterdamse School
Het monumentale karakter in de welbekende Amsterdamse Schoolstijl biedt de gewenste uitstraling en zorgt tegelijkertijd voor een verbondenheid met de buurt. Het pand maakt deel uit van het stedenbouwkundige ‘Plan Zuid’ van de beroemde architect H.P. Berlage. Gebouwd in 1933 als gereformeerde kweekschool, bood het de laatste twintig jaar ruimte aan het Amsterdam Mediacollege.
Zeer rommelig
De buitenzijde van het gebouw bevond zich grotendeels nog in de originele staat. De binnen- en achterzijde daarentegen waren in de loop der jaren aan diverse verbouwingen onderhevig geweest. Ze oogden dan ook zeer rommelig. De ruimtelijke opzet van het oude schoolgebouw bleek echter uitermate geschikt voor het inpassen van de nieuwe zorgfunctie. Zo maken de brede gangen een probleemloos beddentransport mogelijk en lenen de ruime leslokalen zich uitstekend voor patiënten- en behandelkamers. Bij de transformatie speelt vooral het oude gymnastieklokaal een belangrijke rol. Half verdiept op de begane grond was deze hoge en vrij indeelbare ruimte de aangewezen plek voor de operatieafdeling.
Zinken gevelbekleding
Het medisch centrum is integraal toegankelijk gemaakt door een beddenlift in de hoek van het binnengebied. Ook is een tweede inpandig trappenhuis toegevoegd voor personeel en als vluchtweg. De uitbouw op de begane grond herbergt enkele nevenfuncties van de operatieafdeling. De daktuin erbovenop zorgt voor extra groen in het binnengebied. De zolder is uitgebouwd en bedekt met zinken gevelbekleding die aansluit op het omliggende daklandschap.
Een eigen identiteit
De architectonische kwaliteit van het monumentale pand blijft volledig behouden en wordt meer zichtbaar gemaakt. Enkele verdwenen oude elementen worden teruggebracht, zoals de gemetselde geveltuin op de hoek van het gebouw en de gerestaureerde gevelsteen van de oude kweekschool boven de entreedeur. Nieuwe elementen zoals de vluchtdeuren en hellingbaan zijn zorgvuldig ingepast in het gevelbeeld. Voor het interieur kozen de architecten voor een lichte en schone uitstraling. Ze maken daarbij veel gebruik van het aanwezige daglicht door de hoge plafonds en de vele ramen. Lichtgrijze gietvloeren en deuren, witte wanden en plafonds worden afgewisseld met enkele kleur- en materiaalaccenten. Zo komen de bestaande, originele elementen zoals het ruime trappenhuis weer helemaal tot hun recht.
Verduurzamen
In de transformatie van het monumentale pand zijn duurzame verbeteringen en comfortverhogende maatregelen toegepast. De bestaande bakstenen gevels en pannendaken zijn aan de binnenkant geisoleerd. Achter de karakteristieke houten kozijnen met enkel glas zijn voorzetramen met isolatieglas geplaatst. Hierdoor is een fikse energiebesparing gerealiseerd, zonder daarbij afbreuk te doen aan de originele elementen. Voor de nieuwe bouwdelen is gebruik gemaakt van hoogwaardig geïsoleerde gevels. De daktuin op het dak van de uitbouw op de begane grond maakt het binnengebied aantrekkelijker en zorgt voor een geleidelijke afvoer van het regenwater. Op de zinken dakuitbouw zijn zonnepanelen geplaatst. Voor een behaaglijk binnenklimaat maakt het medisch centrum gebruik van een innovatief koel- en ventilatiesysteem dat gekoppeld is aan een warmte-terugwin-installatie (WTW).
Korte bouwtijd
De planning en uitvoering van het project stonden onder een enorme tijdsdruk en kampten met een beperkt budget. De aankoop van het pand en de investering in de geavanceerde gebouwinstallaties en hoogwaardige medische apparatuur slokten een groot deel van het budget op. Hier is inventief mee omgegaan door zo veel mogelijk elementen te hergebruiken en het bestaande interieur op te waarderen. Door een intensieve samenwerking is het ontwerp- en bouw-team erin geslaagd om de bijzondere transformatie binnen twaalf maanden te voltooien. De kliniek op de oude locatie kon tot het laatste moment in bedrijf blijven. Uiteindelijk heeft de complete verhuizing naar het nieuwe onderkomen in één weekend plaatsgevonden.
Oude gymnastieklokaal
In het voormalige gymnastieklokaal op de begane grond van de oude kweekschool is een van de meest geavanceerde operatieafdelingen van Nederland gerealiseerd. Het hart van de operatieafdeling wordt gevormd door twee ultramoderne operatiekamers. In één van deze operatiekamers zijn de traditionele OK-lampen boven de operatietafel vervangen door in het plafond geintegreerde ledarmaturen. Deze lichtkoepels kunnen op afstand en afzonderlijk van elkaar worden ingesteld. Daardoor heeft het operatieteam volledige bewegingsvrijheid rondom de operatietafel. Bovendien verstoren de in het ventilatieplafond (plenum) geïntegreerde koepels de belangrijke luchtstroom in de ruimte zo min mogelijk. Het ingenieuze luchtdruksysteem dat bacteriën en stofdeeltjes naar beneden duwt om via roosters te worden afgevoerd, werkt hierdoor optimaal. Het revolutionaire ventilatie- en verlichtingssysteem is door Telstar Medical Components ontwikkeld. Het Boerhaave Medisch Centrum is wereldwijd de allereerste kliniek die een operatiekamer met deze techniek uitrust. Dit werd mogelijk gemaakt door de integrale samenwerking (BIM) van de architecten en de OK-bouwers die resulteerde in een uiterst gedetailleerde afstemming met het ontwerp en tijdens het bouwproces.
| Oplevering | 2014 |
| Opdrachtgever | Boerhave Medisch Centrum |
| Bouwkunding aannemer | Aannemersbedrijf Groot |
| Fotograaf | Marcel van der Burg |